ಮನುಷ್ಯನಿಗೆ ಹುಟ್ಟು ಮತ್ತು ಸಾವು ಇವೆರಡು ಜೀವನದ ಸಹಜ ಕ್ರಿಯೆಗಳೆಂದು ಹೇಳಬಹುದು. ಹುಟ್ಟಿನಿಂದ ಆರಂಭಿಸಿ ಬದುಕಿನುದ್ದಕ್ಕೂ ಆತ ಪಡುವ ಸುಖದಃಖಗಳ ಮಧ್ಯೆ ತನ್ನ ಬದುಕನ್ನು ಗಟ್ಟಿಗೊಳಿಸಿ ಒಬ್ಬ ವ್ಯಕ್ತಿಯಾಗಿ ಸಮಾಜದ ಮಧ್ಯೆ ಬೆಳೆಯುತ್ತಾನೆ. ಬಾಲ್ಯ, ವಿದ್ಯಾಭ್ಯಾಸ, ಯೌವನ, ಉದ್ಯೋಗ, ಮದುವೆ, ಮಕ್ಕಳು ಇವುಗಳ ಮಧ್ಯೆ ಬದುಕುತ್ತಾ ಕೊನೆಗೊಂದು ದಿನ ಮರಣ ಹೊಂದುತ್ತಾನೆ. ಬದುಕಿನ ಸಂಸ್ಕೃತಿಯಲ್ಲಿ ಮರಣದೊಂದಿಗೆ ವ್ಯಕ್ತಿ ಜಗತ್ತಿನ ಎಲ್ಲಾ ಸಂಬಂಧಗಳನ್ನು ಕಳೆದುಕೊಳ್ಳುತ್ತಾನೆ. ಮರಣದ ನಂತರದ ಸಂಸ್ಕಾರ, ಸೂತಕಗಳ ಬಗ್ಗೆ ನಡೆಸುವ ಕ್ರಿಯೆಗಳಿರುತ್ತವೆ. ವಿಭಿನ್ನ ಕಾಲ ಘಟ್ಟಗಳಲ್ಲಿ ಮರಣವಾಗುವ ವ್ಯಕ್ತಿಗಳಿಗೆ ಭಿನ್ನ ಭಿನ್ನ ಬಗೆಯ ಸಂಸ್ಕಾರ ಕ್ರಿಯೆಗಳಿರುತ್ತವೆ. ಬಾಲ್ಯ ಶವ ಸಂಸ್ಕಾರ, ಅವಿವಾಹಿತ ಶವ ಸಂಸ್ಕಾರ, ವಿವಾಹಿತ ಅಥವಾ ಆಯುಷ್ಯ ಮುಗಿದು ತೀರಿಕೊಂಡವರಿಗೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದ ಸಂಸ್ಕಾರ ಕ್ರಿಯೆಗಳನ್ನು ಇಲ್ಲಿ ಪ್ರತ್ಯೇಕವಾಗಿ ದಾಖಲಿಸಲಾಗಿದೆ. ಎಲ್ಲಾ ಸಂಸ್ಕಾರ ಕ್ರಿಯೆಗಳು ಊರಗೌಡರ ನೇತೃತ್ವದಲ್ಲಿ ನಡೆಯುವುದು
ಬಾಲ್ಯ ಶವ ಸಂಸ್ಕಾರ ಕ್ರಿಯೆ : ಅಪ್ರಾಪ್ತ ಮಕ್ಕಳು ಮೃತರಾದರೆ ಅವರಿಗೆ ಮಾಡುವ ಸಂಸ್ಕಾರದಲ್ಲಿ ಭಿನ್ನತೆ ಇರುತ್ತದೆ. ಶವವನ್ನು ದಫನ ಮಾಡುತ್ತಾರೆ ಸುಡುವುದಿಲ್ಲ. ಮೃತ ಮಗುವನ್ನು ಸ್ನಾನ ಮಾಡಿಸಿ ದಕ್ಷಿಣ ದಿಕ್ಕಿಗೆ ತಲೆ ಬರುವಂತೆ ಮಲಗಿಸುವುದು, ಸ್ನಾನ ಮಾಡಿಸಿದ ನಂತರ ಮಡಿಬಟ್ಟೆಯನ್ನು ತೊಡಿಸಿ ಬಿಳಿ ಬಟ್ಟೆಯನ್ನು ಹೊದಿಸಿ ಚಾಪೆ ಹಾಸಿ ಮಲಗಿಸಬೇಕು. ಗಂಧದ ತಿಲಕವಿಡಬೇಕು (ಬೊಟ್ಟು), ಹಾಲು ನೀರು ಮಿಶ್ರ ಮಾಡಿ ಸ್ವಲ್ಪ ಬೆಳ್ಳಿಗೆ ಅಕ್ಕಿ ಹಾಕಿ ಒಟ್ಟಿಗೆ ತುಳಸಿ ಕೊಡಿಯನ್ನು ಕಂಚಿನ ಬಟ್ಟಲಲ್ಲಿ ಇಡಬೇಕು. ದೀಪ ಹಚ್ಚಿ ಅಗರಬತ್ತಿ ಹಚ್ಚಿಡಬೇಕು. ನಂತರ ಪ್ರತಿಯೊಬ್ಬರ ಶವದ ಬಾಯಿಗೆ ನೀರು ಕೊಡಬೇಕು. ಈ ಎಲ್ಲಾ ಕ್ರಮ ಮುಗಿದ ನಂತರ ಮಗುವನ್ನು ದಫನ ಸ್ಥಳಕ್ಕೆ ಬಿಳಿ ಬಟ್ಟೆಯಲ್ಲಿ ಸುತ್ತಿ ಕೈಯಲ್ಲಿ ಎತ್ತಿಕೊಂಡು ಹೋಗಬೇಕು (ಚಟ್ಟ ಉಪಯೋಗಿಸುವಂತಿಲ್ಲ) ದಫನ ಮಾಡುವ ಸ್ಥಳದಲ್ಲಿ ಉತ್ತರ-ದಕ್ಷಿಣವಾಗಿ ಕನಿಷ್ಠ 5 ಅಡಿ ಆಳದ ಹೊಂಡ ಮಾಡಿರಬೇಕು. ಮಗುವಿನ ತಂದೆಯೂ, ಹತ್ತಿರದ ಸಂಬಂಧಿಕರು ಮಗುವನ್ನು ದಕ್ಷಿಣಕ್ಕೆ ತಲೆ ಬರುವಂತೆ ತೋಡಿದ ಹೊಂಡದಲ್ಲಿ ಮಲಗಿಸಬೇಕು. ನಂತರ ಸ್ವಲ್ಪ ಹಾಲು ಹೊಯ್ದು ಹೂ ಹಾಕಿ ಪ್ರತಿಯೊಬ್ಬರೂ 3 ಹಿಡಿಯಷ್ಟು ಮಣ್ಣನ್ನು ಶವದ ಮೇಲೆ ಹಾಕಬೇಕು. ಪೂರ್ತಿ ಮಣ್ಣು ಹಾಕಿ ಹೊಂಡ ಮುಚ್ಚಿ ನೆಲದಿಂದ ಎತ್ತರ ಬರುವಂತೆ ಮಣ್ಣು ಹಾಕಿ ದಫನ ಕಾರ ಮುಗಿಸಬೇಕು. ಇದರ ಮೇಲೆ 3 ಕಲ್ಲುಗಳನ್ನಿಡಬೇಕು. (ತಲೆ ಮಧ್ಯ ಕಾಲು ಭಾಗಕ್ಕೆ ಬರುವಂತೆ). ನಂತರ ಎಲ್ಲರೂ ಸ್ನಾನ ಮಾಡಬೇಕು. 3ನೇ ದಿನದಲ್ಲಿ ದೂಪೆ ಇದ್ದಲ್ಲಿಗೆ ಹೋಗಿ ಇಟ್ಟಂತಹ ಕಲ್ಲುಗಳನ್ನು ತೆಗೆದು ಹಾಲು ಹೊಯ್ದು, ಸುತ್ತು ಬಂದು, ಸರಳಿ ಸೊಪ್ಪಿನ ಕಣೆಯನ್ನು ಕುತ್ತಿ ಹಾಲು-ಅನ್ನವನ್ನು ಗೆರಟೆಯಲ್ಲಿಡಬೇಕು. ಒಂದು ಎಳನೀರು ಕೆತ್ತಿ ಇಡಬೇಕು. ನಂತರ ಸ್ನಾನ ಮಾಡಿ ಮನೆಗೆ ಬಂದ ಮೇಲೆ ದೇವಸ್ಥಾನದಿಂದ ತಂದ ಪುಣ್ಯಾರ್ಚನೆಯನ್ನು ಹಾಕಿ ಶುದ್ಧ ಮಾಡಿಕೊಳ್ಳಬೇಕು. 10 ದಿನದವರೆಗೆ ಸೂತಕ ಆಚರಣೆ ಮಾಡಬೇಕು. 11ನೇ ದಿನದಲ್ಲಿ ದೂಫೆ ಇದ್ದಲ್ಲಿಗೆ ಹೋಗಿ ನೆನೆಬತ್ತಿ ಹಾಗೂ ಅಗರಬತ್ತಿ ಹೊತ್ತಿಸಿ ಇಟ್ಟು ಹುರುಳಿ, ಬಾಳೆಕಾಯಿ, ಕುಂಬಳಕಾಯಿ ಪದಾರ್ಥ ಮಾಡಿ ಜೊತೆಗೆ ಅನ್ನ ಮತ್ತು ಅಕ್ಕಿ ಪಾಯಸ, ಸಿಹಿ ತಿಂಡಿಗಳು, ಹಾಲು, ಎಳನೀರು ಇಟ್ಟು ಬರಬೇಕು.
ಅವಿವಾಹಿತ ಶವಸಂಸ್ಕಾರ ಕ್ರಿಯೆ:ಅವಿವಾಹಿತರಾಗಿದ್ದು ಮೃತರಾದರೆ ಶವ ಸಂಸ್ಕಾರದ ಎಲ್ಲಾ ಸಂಪ್ರದಾಯಗಳನ್ನು ಮಾಡುವುದು. (ಆದರೆ ಕಾಟದ ಅಡಿಯಲ್ಲಿ ಚಿಕ್ಕ ಹೊಂಡವನ್ನು ಮಾಡಿಕೊಳ್ಳಬೇಕು).
ಮರಣಕ್ಕೆ ನಡೆಸುವ ಸಂಸ್ಕಾರ ಕ್ರಿಯೆಗಳು:
ಸಹಜವಾಗಿ ವ್ಯಕ್ತಿ ಮರಣವಾದಾಗ ಕುಟುಂಬದ ಸದಸ್ಯರಿಗೆ, ಮೃತನ ಆಪ್ತರಿಗೆ ಮತ್ತು ಊರಿನ ಪ್ರಮುಖರಿಗೆ ಸುದ್ದಿ ತಿಳಿಸಬೇಕು. (ಆಕಾಶಕ್ಕೆ 2 ಗುಂಡುಗಳನ್ನು ಹಾರಿಸುವುದರ ಮೂಲಕ ಕೂಡಾ ನೆರೆ-ಕರೆಯವರಿಗೆ ಸತ್ತ ಸೂಚನೆಯನ್ನು ನೀಡುವುದುಂಟು.) ಮರಣವಾದಾಗ ಚಾಪೆಯ ಮೇಲೆ ಶವವನ್ನು ದಕ್ಷಿಣಕ್ಕೆ ತಲೆ ಇರುವಂತೆ ಮಲಗಿಸಿ ಬಿಳಿ ಬಟ್ಟೆಯನ್ನು ಹೊದಿಸಬೇಕು. ಕಂಚಿನ ಬಟ್ಟಲಲ್ಲಿ ಬೆಳ್ತಿಗೆ ಅಕ್ಕಿ, ತುಳಸಿಯ ತುದಿ, ನೀರನ್ನು ಹಾಕಿಡಬೇಕು. ಶವದ ಎಡಭಾಗದಲ್ಲಿ ತಲೆಯಪಕ್ಕ ಕಾಲುದೀಪ ಹಚ್ಚಿಡಬೇಕು. ಶವದ ಬಾಯಿಗೆ ಕಂಚಿನ ಬಟ್ಟಲಲ್ಲಿದ್ದ ತುಳಸಿ ತುದಿಯಿಂದ ನೀರು ಬಿಡಬೇಕು. ಒಂದು ಮಣ್ಣಿನ ಮಡಕೆಯಲ್ಲಿ ಕೆಂಡಹಾಕಿ ಒಡೆದ ಕೊಬ್ಬರಿ ಹಾಗೂ ಗಂಧಧೂಪ ಹಾಕಿ ಹೊಗೆಬರುವಂತೆ ಮಾಡಬೇಕು. ಮನೆಯವರು ತೆಂಗಿನಕಾಯಿ ಒಡೆದು ತಲೆಯ ಹತ್ತಿರ ಹಾಗೂ ಕಾಲಿನ ಹತ್ತಿರ ಇಟ್ಟು ಅದಕ್ಕೆ ಎಣ್ಣೆ ಹಾಕಿ ನೆನೆಬತ್ತಿ ಹಚ್ಚಿಡಬೇಕು. ಪೂರ್ವಪದ್ಧತಿ ಪ್ರಕಾರ ಮಾಡು (ಛಾವಣಿ) ತೂತು ಮಾಡಿ ಒಂದು ದೊಣ್ಣೆಯನ್ನು ಆ ತೂತಿನಲ್ಲಿ ದಾಟಿಸುವುದು ಕ್ರಮ. [ಈ ತೂತಿನ ಮೂಲಕ ಸತ್ತವನ ಆತ್ಮ ಆಕಾಶ ಮಾರ್ಗವಾಗಿ ಹೋಗುವುದೆನ್ನುವ ನಂಬಿಕೆ]. ಹತ್ತಿರದ ಬಂಧುಗಳು ಹಣೆಗೆ ನಾಣ್ಯ (ಪಾವಲಿ) ವನ್ನಿಟ್ಟು ತುಳಸಿ ತುದಿಯಿಂದ ಬಲಗೈ ಸೇರಿಸಿ, ಎಡಗೈಯಲ್ಲಿ ಸ್ವರ್ಗಕ್ಕೆ ಹೋಗು ಎಂದು 3 ಸಲ ನೀರು ಬಿಡುವರು. ತೀರಿಕೊಂಡವರು ಹಿರಿಯರಾದರೆ ಕಾಲುಮುಟ್ಟಿ ನಮಸ್ಕರಿಸುವರು, ಕಿರಿಯರಾದರೆ ತಲೆಮುಟ್ಟಿ ನಮಸ್ಕರಿಸುವುದು ಪೂರ್ವಪದ್ಧತಿ. ನೀರು ಕೊಟ್ಟ ಮೇಲೆ ಅಪ್ರದಕ್ಷಿಣೆಯಾಗಿ ಸುತ್ತು ಬರುವರು. (ಹಣೆಗೆ ನಾಣ್ಯ ಇಡುವುದು, ಹೆಣಕ್ಕೆ ಬಟ್ಟೆ ಹಾಕುವುದು ಸತ್ತವನ ಋಣಮುಕ್ತನಾಗುವ ಉದ್ದೇಶದಿಂದ ಎಂಬ ನಂಬಿಕೆಯಿದೆ). ಕುಟುಂಬಸ್ಥರು ಹಾಗೂ ಹತ್ತಿರದ ಸಂಬಂಧಿಕರು ಬಂದ ಮೇಲೆ ಹೆಣವನ್ನು ಸ್ನಾನ ಮಾಡಿಸಲು ತಯಾರಿ ನಡೆಸುವರು. ಮನೆ ಒಳಗೆ ಮಣ್ಣಿನ ಮಡಕೆಯಲ್ಲಿ ಸ್ನಾನಕ್ಕೆ ಬೇಕಾದಷ್ಟು ನೀರನ್ನು ಉಗುರು ಬಿಸಿಯಾಗುವಂತೆ ಕಾಯಿಸುವರು. ಸ್ನಾನ ಮಾಡುವ ಜಾಗವನ್ನು ಗುರುತಿಸಿ ಹಲಗೆಯನ್ನು ಉತ್ತರ-ದಕ್ಷಿಣವಾಗಿ ಇಡುವರು. ಒಂದು ಗೆರಟೆಯಲ್ಲಿ ಎಣ್ಣೆ ಅರಿಶಿನದ ಮಿಶ್ರಣದೊಂದಿಗೆ ತುದಿ ಗರಿಕೆ, ನೀರು ಹಾಕುವುದಕ್ಕೆ ತೂತು ಇದ್ದ ಗೆರಟೆ, ಸೀಗೆ, ಬಾಗೆಗಳನ್ನು ಜೋಡಿಸಿಡಬೇಕು. ಕುಟುಂಬಸ್ಥರು ಹೆಣವನ್ನು ಕೈಯಲ್ಲಿ ಎತ್ತಿಕೊಂಡು ಕಾಲು ಮುಂದಾಗಿ ಹೊರಬರುವಂತೆ ಸ್ನಾನ ಮಾಡಿಸುವ ಜಾಗಕ್ಕೆ ತರುತ್ತಾರೆ. ದಕ್ಷಿಣಕ್ಕೆ ತಲೆ ಬರುವಂತೆ ಹಲಗೆಯಲ್ಲಿ ಹೆಣವನ್ನು ಮಲಗಿಸುವರು. ಪುರುಷರಾದರೆ ಕ್ಷೌರ ತೆಗೆಯುವ ಕ್ರಮವಿದೆ
ಸ್ನಾನ ಮಾಡಿಸುವ ಕ್ರಮ ಹಾಗೂ ಶವಶೃಂಗಾರ:
ಸತ್ತ ವ್ಯಕ್ತಿಯನ್ನು ಸ್ನಾನ ಮಾಡಿಸುವಾಗ ಮೊದಲು ಹಿರಿಯರು ನಂತರ ಉಳಿದವರು ಸ್ನಾನ ಮಾಡಿಸುತ್ತಾರೆ. ಸ್ನಾನ ಮಾಡಿಸುವುದಕ್ಕೂ ಒಂದು ಕ್ರಮವಿದೆ ಅಪ್ರದಕ್ಷಿಣೆ ನೀರು ಹಾಕಿ ಎಡಗೈಯಲ್ಲಿ ಸ್ನಾನ ಮಾಡಿಸಬೇಕು. ಸ್ನಾನ ಮಾಡಿಸಿ ಮುಗಿದ ನಂತರ ಅವನು ಉಟ್ಟುಕೊಂಡಿರುವ ಬಟ್ಟೆ ಹಾಗೂ ಉಡಿದಾರವನ್ನು ಅಲ್ಲೇ ಬಿಚ್ಚಿಡಬೇಕು. ನಂತರ ಮೈ ಒರೆಸಿ ಶುದ್ಧ ವಸ್ತ್ರಗಳನ್ನು ತೊಡಿಸಿ ತಲೆಗೆ ಮುಂಡಾಸು ಕಟ್ಟಿ ಶಾಲು ಹಾಕಿ, ಗಂಧದ ತಿಲಕವನ್ನಿಡಬೇಕು. (ಮದುಮಗನಿಗೆ ಯಾವ ರೀತಿ ಸಿಂಗಾರ ಮಾಡುತ್ತಾರೋ ಅದೇ ರೀತಿ.) ಆದರೆ ಅಂಗಿಯನ್ನು ತಿರುಗಿಸಿ ಹಾಕಬೇಕು. ಮುತ್ತೈದೆ ಹೆಂಗಸರು ತೀರಿ ಹೋದರೆ ಸ್ನಾನ ಮಾಡಿಸಿದ ನಂತರ ಧಾರೆ ಸೀರೆ ಉಡಿಸಿ ಹೂ-ಹಿಂಗಾರ ಇಟ್ಟು ಕುಂಕುಮ ಇಟ್ಟು ಮದುಮಗಳಿಗೆ ಯಾವ ರೀತಿ ಸಿಂಗಾರ ಮಾಡುತ್ತಾರೋ ಅದೇ ರೀತಿ ಸಿಂಗರಿಸುವರು. ವಿಧವೆಯಾಗಿದ್ದರೆ ಬಿಳಿ ಸೀರೆ ಉಡಿಸಿ ಹಣೆಗೆ ಗಂಧ ಹಚ್ಚುವರು. ಉಳಿದಂತೆ ಮೇಲಿನ ಕ್ರಮದ ಹಾಗೆ ಸ್ನಾನ ಮಾಡಿಸಿದ ನಂತರ ಮಡಿಕೆಯನ್ನು ಮಗುಚಿ ಹಾಕಿ ಬರಬೇಕು.(ಸ್ನಾನ ಮಾಡಿಸಿದ ಜಾಗವನ್ನು ನಂತರ ಯಾರೂ ದಾಟಬಾರದು). ಮನೆ ಒಳಗೆ ಚೌಕಿ (ಪಡಸಾಲೆ) ಯಲ್ಲಿ ಚಾಪೆ ಹಾಸಿ ಶವವನ್ನುುತ್ತರ ದಕ್ಷಿಣವಾಗಿ ಮಲಗಿಸುವರು. ಬಿಳಿ ಬಟ್ಟೆ ಹಾಕಿದ ನಂತರ ಗಂಡ ತೀರಿಕೊಂಡರೆ ಹೆಂಡತಿಯ ಧಾರೆ ಸೀರೆಯ ಅರ್ಧ ಭಾಗವನ್ನು ಮೊದಲು ಶವಕ್ಕೆ ಹೊದಿಸಬೇಕು. ನಂತರ 3 ಮೀಟರ್ ಉದ್ದದ ಬಿಳಿ ಬಟ್ಟೆಯನ್ನು ಶವದ ಮೇಲೆ ಹಾಕಬೇಕು. (ಈ ಬಟ್ಟೆ ಅಕ್ಕಿ ಭತ್ತ ಕಟ್ಟಲು ಉಪಯೋಗಿಸಬೇಕು). ಆ ನಂತರ ಬಂಧುಗಳು ತಂದಿರುವ ಬಿಳಿ ಬಟ್ಟೆಗಳನ್ನು ಶವದ ಮೇಲೆ ಹಾಕಬೇಕು.
ಕಾಟದ ತಯಾರಿ :
ಗೊತ್ತುಪಡಿಸಿದ ಜಾಗವನ್ನು ಸಮತಟ್ಟು ಮಾಡಿ ಸೌದೆಯನ್ನು ಜೋಡಿಸಿಡುವರು. ಮೂಲದವರಿಗೆ ಹೇಳಿಕೆಕೊಟ್ಟ ಪ್ರಕಾರ ಕಾಟ ಸಿದ್ದಪಡಿಸುವರು, ಸೌದೆಯ ಗಾತ್ರ, ಹೆಣದ ಅಳತೆಗಿಂತ 2 ಅಡಿಯಷ್ಟು ಉದ್ದವಿರಬೇಕು. ಪೂರ್ವ ಪಶ್ಚಿಮವಾಗಿ ದಪ್ಪದ ಎರಡು ಮರದ ದಂಡುಗಳನ್ನು (ಅಡಿಮರ) ಕೆಳಗಡೆ ಹಾಕಿ ಮೇಲೆ ಉತ್ತರ ದಕ್ಷಿಣವಾಗಿ ಸೌದೆ ಇರಿಸುವರು. (ಕಾಟಕ್ಕೆ ಸೌದೆ ಒಟ್ಟುವಾಗ - 2ಮಂದಿ ಸೌದೆಹಿಡಿದು ಒಟ್ಟತಕ್ಕದ್ದು)
ಚಟ್ಟದ ತಯಾರಿ :
ನೆರೆಹೊರೆಯವರು ಬಿದಿರು ಜೋಡಣೆಯಿಂದ ಚಟ್ಟ ತಯಾರು ಮಾಡುತ್ತಾರೆ. 2 ಬಿದಿರು (ಅಂದಾಜು 10 ಅಡಿ ಉದ್ದವಿರಬೇಕು)ಗಳನ್ನು ಸಮಾನಾಂತರವಾಗಿಟ್ಟು ತಟ್ಟೆಗಳನ್ನು (ಭಾಗ ಮಾಡಿದ ಬಿದಿರು) ಕತ್ತರಿ ಆಕಾರದಲ್ಲಿಟ್ಟು ಒಂದು ತುದಿ ಕೆಳಗಿನಿಂದ ಒಂದು ತುದಿ ಮೇಲಿನಿಂದ ಕಟ್ಟಬೇಕು. ಚಾಳೆ ಪಾಂದಾಳ ಕೊತ್ತಳಿಗೆಯ ಮೇಲಾಗಿದ ಬಳ್ಳಿ ಅಥವಾ ನಾರಣೆ ಬಳ್ಳಿಯಲ್ಲಿ ಕಟ್ಟುವರು.) ಚಟ್ಟ ಕಟ್ಟಿ ಆದ ಮೇಲೆ ಮನೆ ಎದುರುಗಡೆ ಮೆಟ್ಟಿಲ ಹತ್ತಿರ ಉತ್ತರ ದಕ್ಷಿಣವಾಗಿ ಇಡುವರು.
ಸೂಕರ - ತೆಂಗಿನ ಕೊತ್ತಳಿಗೆ ಅಥವಾ ಬಿದಿರನ್ನು ಭಾಗ ಮಾಡಿ ಅದರಲ್ಲಿ ಮಣ್ಣಿನ ಮಡಿಕೆಯನ್ನಿಟ್ಟು ಕಟ್ಟುವುದು
ಶವ ತೆಗೆಯುವ ಕ್ರಮ :
ಶವ ತೆಗೆಯುವ ಮೊದಲು ತೆಂಗಿನ ಗರಿಯ ಕಡ್ಡಿಗೆ 5 ವೀಳ್ಯದೆಲೆಯನ್ನು (ಪಂಚೋಲಿ ) ಪೋಣಿಸಿ ಶವದ ಎದೆ ಮೇಲೆ (ಬಟ್ಟೆ ಒಳಗಡೆ) ಇಡುವರು. (ಪೂರ್ವ ಪದ್ಧತಿ ಪ್ರಕಾರ ಪುರುಷರಿಗೆ ಸಾಂಕೇತಿಕವಾಗಿ ಹಾಲೆ ಮರದ ನೇಗಿಲ ಆಕೃತಿಯನ್ನು ಕುತ್ತಿಗೆಗೆ ನೇತು ಹಾಕುವರು). ಶವ ನೋಡಲು ಬಂದ ಜನರು ಶವದ ಮೇಲೆ ಬಟ್ಟೆ ಹೊದಿಸಿ ಬಾಯಿಗೆ ನೀರು ಕೊಡುವರು. ಕರ್ಮಕ್ಕೆ ನಿಂತವನು ಮೊದಲು 3 ಮೀಟರ್ ಉದ್ದದ ಬಟ್ಟೆಯಲ್ಲಿ ತಲೆ ಭಾಗಕ್ಕೆ 5 ಕುಡ್ತೆ ಅಕ್ಕಿಯನ್ನು ಕಾಲಿನ ಭಾಗಕ್ಕೆ 5 ಕುಡ್ತೆ ಭತ್ತವನ್ನು ಹಾಕಬೇಕು. ನಂತರ ಸುಲಿದ ತೆಂಗಿನ ಕಾಯಿಯನ್ನು ಎಡ ಕೈಯಲ್ಲಿ ಹಿಡಿದು ಅಡಿಕೆ ಮತ್ತು ವೀಳ್ಯದೆಲೆಯನ್ನು ಮೆಟ್ಟಿಲಲ್ಲಿ ಇಟ್ಟು ಗುದ್ದಿ ಪುಡಿ (ಹುಡಿ ಸಣ್ಣದಾಗಿ) ಮಾಡಬೇಕು. ಆದಾದ ನಂತರ ತೆಂಗಿನ ಕಾಯಿಯನ್ನು ಮೆಟ್ಟಲಿಗೆ ಎಡಗೈಯಲ್ಲಿ ಗುದ್ದಿ 2 ಭಾಗ ಮಾಡಬೇಕು. (ಎಲೆ ಅಡಿಕೆ ಹುಡಿಯನ್ನು ಪ್ರತ್ಯೇಕ ವೀಳ್ಯದ ಎಲೆಯಲ್ಲಿ ಸುತ್ತಿಟ್ಟುಕೊಳ್ಳಬೇಕು.) ಒಡೆದ ತೆಂಗಿನಕಾಯಿಯ ಗಂಡು ಗಡಿಯನ್ನು ಭತ್ತದ ಮೇಲೆ ಹೆಣ್ಣು ಗಡಿಯನ್ನು ಅಕ್ಕಿ ಮೇಲೆ ಇಡಬೇಕು. ಅದರಲ್ಲಿ ಎಣ್ಣೆ ಹಾಕಿ ಬತ್ತಿಯನ್ನು ಹಚ್ಚಿಡಬೇಕು. ಹಿರಿಯರು ಎಡಕೈಯಿಂದ ತಲೆಭಾಗ ಮಟ್ಟಿ ಹಾಗೂ ಕಿರಿಯರು ಎಡಗೈಯಿಂದ ಕಾಲಿನ ಭಾಗವನ್ನು ಮುಟ್ಟಿ ನಮಸ್ಕರಿಸುತ್ತಾ ನಾರಾಯಣ...... ನಾರಾಯಣ ನಾರಾಯಣ ಎಂದು ಹೇಳುತ್ತಾ ಅಪ್ರದಕ್ಷಿಣೆಯಾಗಿ ಸುತ್ತು ಬರುವರು. ಅಕ್ಕಿ ಮೇಲೆ ಇದ್ದ ತೆಂಗಿನ ಗಡಿಯಲ್ಲಿರುವ ನೆನೆ ಬತ್ತಿಯನ್ನು ನಂದಿಸಿ ಗಂಧದ ದೂಪದ ಮಡಿಕೆಗೆ ಹಾಕಬೇಕು. ಆ ತೆಂಗಿನ ಕಾಯಿ ಗಡಿಯನ್ನು ಪೂರ್ವ ಬಾಗಿಲಿನ ಮಾಡಿನ ಸೆರೆಯಲ್ಲಿಡಬೇಕು. (ಈಗ ತಾರಸಿ ಮನೆಗಳಿರುವ ಕಾರಣ ಅನುಕೂಲವಾದ ಜಾಗದಲ್ಲಿ ಜಾಗ್ರತೆಯಾಗಿ ತೆಗೆದಿಡುವುದು ಸೂಕ್ತ) ನಂತರ ಕರ್ಮಕ್ಕೆ ನಿಂತವನು ಮೊಣಕಾಲೂರಿ ಅಕ್ಕಿ ಮತ್ತು ಭತ್ತವನ್ನು ಪ್ರತ್ಯೇಕ ಪ್ರತ್ಯೇಕವಾಗಿ ಕಟ್ಟಬೇಕು. ಚಾಪೆ ಸಮೇತ ಶವವನ್ನು ಎತ್ತಿ ಹೊರಗೆ ತಂದು (ಕಾಲು ಮೊದಲು ಹೊರಗೆ ಬರುವಂತೆ) ಚಟ್ಟದ ಮೇಲೆ ತಲೆ ದಕ್ಷಿಣ ಭಾಗಕ್ಕೆ ಬರುವಂತೆ ಮಲಗಿಸಬೇಕು. ಒಳಗಡೆ ಹೆಣ ಮಲಗಿಸಿದ್ದಲ್ಲಿ ಹಾಲೆ ಮರ ತೊಗಟೆ (ಕೆತ್ತೆಯಿಂದ) ಸೆಗಣಿ ಹಾಕಿ ಸಾರಿಸಬೇಕು. (ಸೊಸೆ ಅಥವಾ ಯಾರಾದರೂ ಹತ್ತಿರದ ಸಂಬಂಧಿಗಳು). ಹೊದಿಸಿದ ಬಟ್ಟೆಯನ್ನು ಹರಿದು ಕಾಲಿನ ಹಾಗೂ ಕೈ ಹೆಬ್ಬೆರಳಗಳನ್ನು ಜೋಡಿಸಿ ಕಟ್ಟಬೇಕು. ಆಮೇಲೆ ಶವವನ್ನು ಚಟ್ಟದಲ್ಲಿ ಭದ್ರವಾಗಿ ಕಟ್ಟುವರು. ಒಳಗೆ ಇದ್ದ ಗಂಧ ದೂಪದ ಬೆಂಕಿಯನ್ನು ಅಂಗಳದಲ್ಲಿಟ್ಟ ಸೂಕರದಲ್ಲಿ ಹಾಕುವರು. ಆ ನಂತರ ಕಾಲಿನ ಕಡೆಯಿಂದ ಕುಟುಂಬಸ್ಥರು ತಲೆ ಕಡೆಯಿಂದ ಊರವರು ಚಟ್ಟ ಎತ್ತಿ ನಾರಾಯಣ. ನಾರಾಯಣ ನಾರಾಯಣ ಹೇಳುತ್ತಾ ಹೋಗುವರು. [ಹೋಗುವಾಗ ಸೂಕರವನ್ನು ಊರವರು ಮುಂದೆ ಹಿಡಿದು ಹೋಗುವರು]. ಅಲ್ಲದೇ ಬಾಯಿಗೆ ನೀರು ಕೊಟ್ಟ ಕಂಚಿನ ಬಟ್ಟಲು, 5 ವೀಳ್ಯದೆಲೆ, 1 ಅಡಿಕೆ, ಗುದ್ದಿ ಹುಡಿ ಮಾಡಿದ ಎಲೆ ಅಡಿಕೆ, ಒಂದು ಎಳನೀರು, ಒಂದು ಬಟ್ಟಲಲ್ಲಿ ಗಂಜಿನೀರು, ಹೆಣಕ್ಕೆ ಹಾಕಿದ ನಾಣ್ಯ, ಒಣಗಿದ ಗೋಟು ಕಾಯಿ ಇತ್ಯಾದಿಗಳನ್ನು ಕೂಡ ಕೊಂಡೊಯ್ಯಬೇಕು. ಅರ್ಧ ದಾರಿಗೆ ಬಂದಾಗ ಚಟ್ಟ ಕೆಳಗಿಳಿಸಿ ತಂದ 5 ವೀಳ್ಯದೆಲೆ 1 ಅಡಿಕೆಯನ್ನು ಕರ್ಮಕ್ಕೆ ನಿಂತವನು ಮೊಣಕಾಲೂರಿ ಒಂದು ಕಲ್ಲಿನ ಅಡಿಗೆ ಇಡಬೇಕು. (ಕ್ರಮ : ಹೋಗುವ ದಾರಿಗೆ ವಿಮುಖವಾಗಿ ಮಂಡಿಯೂರಿ ಕುಳಿತು ಹಿಂಬಾಗದಲ್ಲಿರುವ ಕಲ್ಲಿನಡಿಗೆ ಕೈಯನ್ನು ಬೆನ್ನಹಿಂದೆ ತಂದು ಇಡಬೇಕು) ಅಲ್ಲಿಂದ ನಂತರ ಚಟ್ಟವನ್ನು ತಿರುಗಿಸಿ ತಲೆ ಮುಂದಾಗಿಕೊಂಡು ಹೋಗುವರು. (ತಲೆಮುಂದಾಗಿ ಕೊಂಡು ಹೋಗುವ ಉದ್ದೇಶ ದೇಹಕ್ಕೆ ಮತ್ತೆ ಜೀವ ಬರುವ ಸಂಭವವಿರುತ್ತದೆನ್ನುವ
ಹಿಂದಿನವರ ನಂಬಿಕೆಗಾಗಿ ಈ ಕ್ರಮವನ್ನು ಅನುಸರಿಸುತ್ತಾರೆ. ಆದರೆ ಕೆಲ ಭಾಗಗಳಲ್ಲಿ ಈ
ಕ್ರಮವಿರುವುದಿಲ್ಲ) ಸೂಕರ ಸಮೇತವಾಗಿ ಕಾಟಕ್ಕೆ 3 ಸುತ್ತು ಅಪ್ರದಕ್ಷಿಣೆಯಾಗಿ ಬಂದು
ಚಟ್ಟವನ್ನು ಕೆಳಗಿಡಬೇಕು. ಹಲಸಿನ ಸೊಪ್ಪು, ಮಾವಿನ ಸೊಪ್ಪು, ಇಡಿ ಬೂದಿ ಬಾಳೆಲೆಯನ್ನು
ದಂಡು ಸಮೇತ ಕಾಟದ ಮೇಲಿಡಬೇಕು. ಬಾಳೆಲೆ ಕೆಳಮುಖವಾಗಿದ್ದು ಎಲೆಯ ತುದಿ ಭಾಗ ತಲೆಯ ಕಡೆಗಿರಬೇಕು. (ಊರುಗೌಡರು ಮಾವಿನಸೊಪ್ಪಿನಿಂದ ಎಳನೀರನ್ನು ಕಾಟದ
ಮೇಲೆ ಚಿಮುಕಿಸಿ ಶುದ್ಧ ಮಾಡಿದ ನಂತರ ಶವ ಇಡಬೇಕು). ಚಟ್ಟದಲ್ಲಿ ಚಾಪೆಯನ್ನು
ಉಳಿಸಿ ಶವವನ್ನು ದಕ್ಷಿಣಕ್ಕೆ ತಲೆ ಮಾಡಿ ಕಾಟದ ಮೇಲೆ ಮಲಗಿಸಬೇಕು. ಶವ ತಂದ
ಚಾಪೆ ಮತ್ತು ಚಟ್ಟವನ್ನು ತುಂಡು ಮಾಡಿ ಎಸೆಯಬೇಕು. ಮನೆಯವರು ಕೊನೆಯದಾಗಿ
ಶವದ ಬಾಯಿಗೆ ತುಳಸಿ ನೀರು ಬಿಡುವರು. (ಇಲ್ಲಿ ನೀರು ಕೊಡುವ ಬಟ್ಟಲಿಗೆ ಸ್ವಲ್ಪ
ಎಳನೀರು ಹಾಕಬೇಕು. ತಡವಾಗಿ ಬಂದವರಿಗೆ ಶವದ ಬಾಯಿಗೆ ನೀರು ಕೊಡಲು ಅವಕಾಶ
ಕೊಡಬೇಕು). ನಂತರ ಮನೆಯವರು ಗಂಜಿ ತೆಳಿಯನ್ನು ಕೊಡಬೇಕು. ಎಳ ನೀರಿನಿಂದ
ಮುಖ ತೊಳೆದು ಗುದ್ದಿ ತಂದ ತಾಂಬೂಲವನ್ನು (ಮನೆಯ ಹೆಂಗಸರು) ಬಾಯಿಗಿಡುವರು.
ನಂತರ ಎಳನೀರಿನಿಂದ ಮುಖ ತೊಳೆದು ಬಾಯಿ ಸ್ವಚ್ಛ ಮಾಡಬೇಕು.
ಮೃತರು ಗಂಡಸಾದರೆ ಮೃತರ ಹೆಂಡತಿಯ ಸಹೋದರರು (ಅವರು ಇಲ್ಲದಿದ್ದಲ್ಲಿ ಗೋತ್ರದವರು) ಬಂದು (ಪೂರ್ವ ಪದ್ಧತಿ ಪ್ರಕಾರ) ತಾಳಿ, ಬಳೆ, ಮೂಗುತಿ, ಬೆಂಡು, ಕಾಲುಂಗುರವನ್ನು ತೆಗೆದು ಕಂಚಿನ ಬಟ್ಟಲಿಗೆ (ಹೆಣಕ್ಕೆ ನೀರು ಕೊಟ್ಟ ಕಂಚಿನ ಬಟ್ಟಲು) ಹಾಕುವರು. (ಪ್ರಸ್ತುತ ಕಾಲಘಟ್ಟದಲ್ಲಿ ಮಹಿಳೆ ಸ್ವಇಚ್ಛೆಯಿಂದ ಮನೆಯಲ್ಲೆ ಈ ಶಾಸ್ತ್ರವನ್ನು ಮಾಡುವುದೆಂಬ ಸಮಾಜದ ಅಭಿಪ್ರಾಯವಾಗಿದೆ. ನಂತರ ತೆಗೆದುಕೊಂಡು ಹೋಗಿ ಸ್ನಾನ ಮಾಡಿಸಿದ ಮಡಕೆಯ ಅಡಿಯಲ್ಲಿಡಬೇಕು. ಇದನ್ನು 3ರ ಶುದ್ಧ ದಿನ ತೆಗೆಯುವುದು ಕ್ರಮ). ಸೋದರದವರು ತಾಳಿಯ ತುದಿಯಿಂದ ಸಣ್ಣ ತುಂಡನ್ನು ತೆಗೆದು ತುಳಸಿ ಕೊಡಿಯಲ್ಲಿಟ್ಟು ಮೃತನ ನಾಲಗೆಯ ಅಡಿಯಲ್ಲಿ ಇಡುವುದು. ಕೊನೆಯದಾಗಿ ಮೃತನ ಹೆಂಡತಿ ಹೆಣದ ಬಾಯಿಗೆ ನೀರು ಕೊಡಬೇಕು. ನಂತರ ಕುಂಠಿ ಹರಿಯುವುದು ಮಾಡಬೇಕು. [ಮೃತಳು ಹೆಂಗಸಾಗಿದ್ದರೆ ಶವ ಸ್ನಾನದ ನಂತರ ಶೃಂಗಾರ ಆಗಿ ಮನೆ ಒಳಗೆ ಉತ್ತರ ದಕ್ಷಿಣವಾಗಿ ಮಲಗಿಸಿ ಬಿಳಿ ಬಟ್ಟೆಯನ್ನು ಹೊದಿಸಿ, ಮುತ್ತೈದೆಯಾಗಿದ್ದರೆ ಬಿಚ್ಚಿದ ತಾಳಿಕಂಠಿಯನ್ನು ಎದೆಮೇಲೆ ಇಡಬೇಕು (ಸ್ನಾನ ಮಾಡಿಸುವಾಗ ಚಿನ್ನಾಭರಣ, ಉಡಿದಾರ ಬಿಚ್ಚಿಡಬೇಕು) ನಂತರ ಅರ್ಧ ದಾರೆ ಸೀರೆಯನ್ನು ಹೊದಿಸಬೇಕು. ಕಾಟದಲ್ಲಿ ಮನೆಯ ಕೊನೆಯ ವ್ಯಕ್ತಿ ನೀರು ಕೊಟ್ಟಮೇಲೆ ತಾಳಿ ಕಂಠಿಯನ್ನು ಬಟ್ಟಲಿಗೆ ತೆಗೆದು ಹಾಕಿ, ಬರುವಾಗ ಮನೆಗೆ ತರುವರು
ಕುಂಠಿ ಹರಿಯುವ ಕ್ರಮ:
ಊರುಗೌಡರು ಅಕ್ಕಿ ಭತ್ತ ಕಟ್ಟಿದ ಬಟ್ಟೆಯನ್ನು ಬಿಚ್ಚಿ ಬಟ್ಟೆಯ ಒಂದು ತುದಿಯಿಂದ ಕುಂಠಿಹರಿಯಬೇಕು. ಕುಂಠಿ ಹರಿಯುವಾಗ 2 ಕುಂಠಿ ಹರಿಯಬೇಕು. ಒಂದು ಕುಂಠಿ ಕರ್ಮಕ್ಕೆ ನಿಂತವರಿಗೆ ಹಾಗೂ ಒಂದು ಊರು ಗೌಡರಿಗೆ. (ಊರುಗೌಡರು ಸ್ನಾನ ಮಾಡಿದ ಮೇಲೆ ಮನೆಯ ಛಾವಣಿಗೆಗೆ (ಮಾಡು) ಎಸೆದು ಬೂದಿ ಮುಚ್ಚುವ ದಿನ ತೆಗೆದುಕೊಂಡು ಕೈಯಲ್ಲಿಟ್ಟುಕೊಳ್ಳುತ್ತಾರೆ. ಸ್ನಾನ ಮಾಡಿದ ಮೇಲೆ ಪುನಃ ತೆಗೆದುಕೊಂಡು ದೂಪೆ ಕೆಲಸ ಮುಗಿದ ಮೇಲೆ ಮನೆಯ ಛಾವಣಿಗೆಗೆ ಹಾಕುತ್ತಾರೆ- ಸೂತಕದ ಮನೆಯೆಂದು ತಿಳಿಯಲು) ಕರ್ಮಕ್ಕೆ ನಿಂತವನಿಗೆ ಹಾಗೂ ಸತ್ತವನಿಗೆ ಪತ್ನಿ ಇದ್ದರೆ ಅವರಿಗೆ ಎರಡೆರಡು ಬಟ್ಟೆಗಳನ್ನು ಶವದ ಮೇಲಿನಿಂದ ತೆಗೆದುಕೊಡಬೇಕು. ಇದಾದ ನಂತರ ಅಕ್ಕಿ ಭತ್ತವನ್ನು ಕಾಲು ಕಡೆಯಿಂದ ಕರ್ಮಕ್ಕೆ ನಿಂತವನು ತಲೆ ಕಡೆಯಿಂದ ಊರವರು ಒಟ್ಟಿಗೆ ಶವದ ಮೇಲೆ ಬರುವಂತೆ (ಮಿಶ್ರವಾಗಿ) ಸೇರಿಸಬೇಕು. ಹಲಸಿನ ಸೊಪ್ಪು, ಮಾವಿನ ಸೊಪ್ಪ ಶವದ ಮೇಲೆ ಇಟ್ಟು ಉಳಿದ 5 ಬಟ್ಟೆ ಶವದ ಮೇಲೆ ಬಿಟ್ಟು ಉಳಿದ ಬಟ್ಟೆಯನ್ನು ಸೌದೆ ತಯಾರು ಮಾಡಿದ ಹಾಗೂ ಪರಿಕಂತಂದ ಮೂಲದವನಿಗೆ ಕೊಡುವುದು ಪೂರ್ವಪದ್ಧತಿ.) ಮೊದಲೆ ಸಿದ್ಧಪಡಿಸಿದ 2. ಸೂಟೆಗಳಿಗೆ ಸೂಕರದಿಂದ ಬೆಂಕಿ ಹಚ್ಚಿ ಒಂದು ಸೂಟೆಯನ್ನು ಊರವರೂ, ಇನ್ನೊಂದನ್ನು ಕರ್ಮಕ್ಕೆ ನಿಂತವನ ಕೈಯಲ್ಲಿ ಕೊಟ್ಟು ಸೂಕರ ಹಿಡಿದವರು ಮುಂದೆ ಅವನ ಹಿಂದಿನಿಂದ ಊರಗೌಡರು, ಮೃತನ ಕುಟುಂಬದವರು, ನಾರಾಯಣ....ನಾರಾಯಣ.ನಾರಾಯಣ ಹೇಳುತ್ತಾ ಅಪ್ರದಕ್ಷಿಣೆಯಾಗಿ ಸುತ್ತು ಬರುವಾಗ ಕಾಟದ 4 ಮೂಲೆಗಳಿಗೆ ಮುಟ್ಟಿಸಿಕೊಂಡು ಬರಬೇಕು. ಹೀಗೆ 3 ಸುತ್ತು ಬಂದ ಮೇಲೆ ತಲೆ ಕಡೆಯಿಂದ ಊರವರು, ಕಾಲಿನ ಕಡೆಯಿಂದ ಕರ್ಮಕ್ಕೆ ನಿಂತವರು ಹಾಗೂ ಸಹೋದರರು ಬೆಂಕಿ ಕೊಡುವರು. ಎರಡೂ ಕಡೆಯಿಂದ ಬೆಂಕಿ ಕೂಡಿದ ಮೇಲೆ ಕತ್ತರಿ ಕುಂಟೆ ಜೋಡಿಸಿಡುವರು. (ಉದ್ದವಾದ ಮರದ ತುಂಡುಗಳು). ಇದಾದ ನಂತರ ಪೂರ್ವ ದಿಕ್ಕಿನಿಂದ ಊರವರು ಕತ್ತಿಯನ್ನು ಹಾಗೂ ಪಶ್ಚಿಮ ದಿಕ್ಕಿನಿಂದ ಮೂಲದವರು ಮಚ್ಚನ್ನು ಕಾಟದ ಮೇಲಿನಿಂದ ಎಸೆಯಬೇಕು. ಕುಟುಂಬದವರು ಈ ಮಚ್ಚನ್ನು ಹೆಕ್ಕಿ ತಂದು ಶವ ಸ್ನಾನ ಮಾಡಿಸಿದಲ್ಲಿ ಇಡುವರು(ಅಲ್ಲಿಗೆ ಸೌದೆ ಕಡಿಯಲು ಉಪಯೋಗಿಸಿದ ಎಲ್ಲಾ ಪರಿಕರಗಳನ್ನು ಒಂದು ಕಡೆ ಇಡುವರು. ಮೂರರ ಶುದ್ಧ ದಿನ ಪುಣ್ಯಾರ್ಚನೆ ಹಾಕಿ ಉಪಯೋಗಕ್ಕೆ ತೆಗೆದುಕೊಳ್ಳುವರು.) ನಂತರ ಎಲ್ಲರೂ ಸ್ನಾನಕ್ಕೆ ಹೋಗುವರು. ಮೊದಲು ಸರಳಿಸೊಪ್ಪಿನಿಂದ ಮೂರುಸಲ ತಲೆಗೆ ನೀರು ಚುಮುಕಿಸಿಕೊಂಡು ಸ್ನಾನ ಮಾಡುವರು. ಆ ದಿನ ರಾತ್ರಿಯಿಂದ ಶವ ಮಲಗಿಸಿದ ಸ್ಥಳದಲ್ಲಿ ಮಣೆ ಇಟ್ಟು ದಕ್ಷಿಣಾಭಿಮುಖವಾಗಿ ದೀಪ ಹಚ್ಚಿ ಒಂದು ತಂಬಿಗೆ ನೀರನ್ನು 10ರ ರಾತ್ರಿಯವರೆಗೆ ಕರ್ಮಕ್ಕೆ ನಿಂತವನು ಇಡಬೇಕು.
ಪಾಳಿಗೆ (ಕರ್ಮಕ್ಕೆ) ನಿಲ್ಲುವುದು :
ಮೃತರ ಮಗ ಅಥವಾ ಮಗನ ಸಮಾನರಾದವರು ಸತ್ತವರಿಗೆ ಗಂಡು ಸಂತತಿ ಇಲ್ಲದ ಪಕ್ಷದಲ್ಲಿ ಕುಟುಂಬದ ಸಹೋದರನ ಮಕ್ಕಳು, ಅವಿವಾಹಿತರು ತೀರಿ ಹೋದಲ್ಲಿ ಸಹೋದರನ ಮಕ್ಕಳು ಸತ್ತವನ ಕ್ರಮಕ್ಕೆ ನಿಲ್ಲುವುದು.
ಪಾಳಿಗೆ (ಕರ್ಮಕ್ಕೆ) ನಿಂತವರು ಆಚರಿಸುವ ಕ್ರಮಗಳು:
ಶುದ್ಧ ಕಾರ್ಯವಾಗುವವರೆಗೆ ಕರ್ಮಕ್ಕೆ ನಿಂತ ವ್ಯಕ್ತಿಯು ಪ್ರತಿದಿನ ತಣ್ಣೀರಿನಲ್ಲಿ ಬೆಳಿಗ್ಗೆ ಮತ್ತು ರಾತ್ರಿ ಸ್ನಾನ ಮಾಡಬೇಕು. ಸ್ನಾನ ಮಾಡದೇ ಊಟ ಮಾಡುವಂತಿಲ್ಲ. ಮಧ್ಯಾಹ್ನ ಗಂಜಿ ಮತ್ತು ತೆಂಗಿನಕಾಯಿ, ಎಣ್ಣೆ ಹಾಕದ ಉಪ್ಪು ಇಲ್ಲದ ಪದಾರ್ಥ ತೆಗೆದುಕೊಳ್ಳಬಹುದು ಬೆಳಿಗ್ಗೆ ಮತ್ತು ರಾತ್ರಿ ರಾಗಿ ಮಣ್ಣಿ ತಿನ್ನಬೇಕು. ಹಾಲು ಹಾಕಿದ ಕಾಫಿ, ಚಹಾ ಕುಡಿಯುವಂತಿಲ್ಲ.ವೀಳ್ಯಕ್ಕೆ ಸುಣ್ಣ ಬಳಸಬಾರದು, ಚಾಪೆಯಲ್ಲಿ ಮಲಗಬೇಕು. ಸಾಮಾನ್ಯ ಮನೆ ಬಿಡುವ ಹಾಗಿಲ್ಲ. ಗಡ್ಡ ಮೀಸೆ ತೆಗೆಯುವಂತಿಲ್ಲ, ಮೈಗೆ ಅಂಗಿ ಹಾಕುವಂತಿಲ್ಲ, ಸ್ನಾನ ಮಾಡುವಾಗ ಸಾಬೂನು ಕೂಡ ಹಾಕುವಂತಿಲ್ಲ. ಶವ ಸಂಸ್ಕಾರದ ದಿನ ಕೊಟ್ಟಂತಹ ಮಡಿಗಳನ್ನು ಉಟ್ಟುಕೊಳ್ಳಬೇಕು. ಹೆಗಲಲ್ಲಿ ಒದ್ದೆ ಕುಂಠಿ ಇರಬೇಕು.
ಪಾಸ ಹಿಡಿಯುವುದು :
ಶವ ಸಂಸ್ಕಾರ ಮಾಡಿ ಸ್ನಾನ ಮಾಡಿದ ಬಳಿಕ ಕುತ್ತಿಗೆಗೆ ಕುಂಠಿಯನ್ನು ಹಾಕಿ ಮನೆಯ ಮೆಟ್ಟಲಲ್ಲಿ ಅಂಗಳಕ್ಕೆ ಮುಖ ಮಾಡಿ ಕುಳಿತು ಹಲಸಿನ ಎಲೆಯನ್ನು ಗೊಂಡೆಯ ಹಾಗೆ ಮಾಡಿ ಅದರಲ್ಲಿ ಗಂಜಿಯ ತೆಲಿಯನ್ನು 3 ಸಲ ಕುಡಿಯಬೇಕು
ಕೊಳ್ಳಿ ಕೂಡಿಸುವುದು:
ಮಾರನೆಯ ದಿನ ಊರು ಗೌಡರು, ಮನೆಯವರು ಹಾಗೂ ಕುಟುಂಬಸ್ಥರು ಪ್ರಾತಃಕಾಲ ಸೇರಿ ಕೊಳ್ಳಿ ಕೂಡಿಸುವರು. ಹೊತ್ತದೆ ಇರುವ ಕೊಳ್ಳಿಗಳನ್ನು ಸೇರಿಸಿ ಬೆಂಕಿ ಕೊಡುವರು. ಹಾಲು ತುಪ್ಪ ಹೊಯ್ಯುವರು. ಆಮೇಲೆ ಸ್ನಾನ ಮಾಡಿ ಮನೆಗೆ ಹೋಗುವರು.
ಮೂರರ ಶುದ್ಧ:
ಶವ ಸಂಸ್ಕಾರದ ಮೂರನೇ ದಿನ ಊರುಗೌಡರು, ಕುಟುಂಬಸ್ಥರು ಮತ್ತು ಬಂಧು ಬಳಗದವರು ಮೃತನ ಮನೆಯಲ್ಲಿ ಸೇರುತ್ತಾರೆ. ಈ ಮೊದಲೇ ಹೇಳಿಕೆ ಕೊಟ್ಟ ಪ್ರಕಾರ ಕ್ಷೌರಿಕ ಅಥವಾ ಮಡಿವಾಳರು ಈ ದಿನ ಬರುತ್ತಾರೆ. ಇವರು ಎಳನೀರನ್ನು ಚಿತಾ ಭಸಕ್ಕೆ ಸಿಂಪಡಿಸುತ್ತಾರೆ. ಚಿತೆಯ ಮಧ್ಯಭಾಗಕ್ಕೆ ಸಾಕಷ್ಟು ನೀರು ಹಾಕಿ ಬಿಸಿಯನ್ನು ತಣ್ಣಗೆ ಮಾಡುತ್ತಾರೆ. ನಂತರ ಕರ್ಮಕ್ಕೆ ನಿಂತವನು ಎಡ ಕೈಯಲ್ಲಿ ಹಾರೆ ಹಿಡಿದು ಚಿತಾಭಸ್ಮವನ್ನು ಕಾಲು, ಮಧ್ಯ ಹಾಗೂ ತಲೆ ಇವುಗಳನ್ನು ಮೂರು ಭಾಗಗಳಾಗಿ ವಿಂಗಡಿಸಿ ಗುರುತು ಮಾಡುತ್ತಾನೆ. ಕುಟುಂಬಸ್ಥರು ಕಾಲು, ಮಧ್ಯ ಹಾಗೂ ತಲೆ ಭಾಗದ ಬೂದಿಯನ್ನು ಪ್ರತ್ಯ ಪ್ರತ್ಯೇಕವಾಗಿ ರಾಶಿ ಮಾಡುತ್ತಾರೆ. ಮಧ್ಯದಲ್ಲಿ ಒಂದು ಹೊಂಡವನ್ನು ತೆಗೆಯುತ್ತಾರೆ. (ಸಾಕಷ್ಟು ದೊಡ್ಡದು ಇರಬೇಕು). ಕರ್ಮಕ್ಕೆ ನಿಂತವನು ಎಡಗೈಯಲ್ಲಿ ಹಾರೆ ಹಿಡಿದು ಮೊದಲು ಕಾಲಿನ ಭಾಗದ ಬೂದಿಯನ್ನು ತೆಗೆದು ಹೊಂಡಕ್ಕೆ ಹಾಕಿ ನೀರು ಹಾಕಬೇಕು. ನಂತರ ಮಧ್ಯಭಾಗ, ಕೋನೆಗೆ ತಲೆಭಾಗದ ಬೂದಿಯನ್ನು ಹಾಕಿ ಕುಟುಂಬದವರೆಲ್ಲರೂ ಹಾಲು-ತುಪ್ಪ ಹೊಯ್ಯುವರು. ಇದಾದ ನಂತರ ಸುತ್ತಲೂ ಇದ್ದ ಮಣ್ಣನ್ನು ಕೆರೆದು ತೆಗೆದು ಸಾಕಷ್ಟು ನೀರು ಹಾಕಿ ಎತ್ತರವಾಗಿ ಧೂಪೆ ಮೆತ್ತುವರು. ಉತ್ತರ ಭಾಗಕ್ಕೆ ಒಂದು ಸಣ್ಣ ಮೆಟ್ಟಿಲು ಮಾಡಬೇಕು. ಸೋದರದವರು ಮೊದಲು ಸರಳಿ ಕಣೆಯನ್ನು ಧೂಪೆಯ ಮುಂಬಾಗದಲ್ಲಿ ಕುತ್ತಬೇಕು. ನಂತರ ಕರ್ಮ ಹಿಡಿದವ ಹಾಗೂ ಕುಟುಂಬದವರು ಮತ್ತು ನೆಂಟರಿಷ್ಟರು ಧೂಪೆಯ ಸುತ್ತ ಸರಳಿ ಕಣೆ ಕುತ್ತುವರು. (ಇದನ್ನು ಹಗ್ಗದಿಂದ ಭದ್ರವಾಗಿ ಕಟ್ಟಬೇಕು.) ಎಳನೀರು ತೂತು ಮಾಡಿ ಇಡುವರು. ಸ್ನಾನ ಮಾಡಿ ಬಂದು ದೇವಸ್ಥಾನದಿಂದ ಊರವರು ತಂದ ಪುಣ್ಯಾರ್ಚನೆಯನ್ನು ಹಾಕಿಕೊಳ್ಳುವರು. ಶವ ಸ್ನಾನ ಮಾಡಿಸಿದಲ್ಲಿಗೆ, ಸೌದೆ ಮಾಡಿದ ಪರಿಕರಗಳಿಗೆ, ಕೊಟ್ಟು ಪಿಕ್ಕಾಸುಗಳಿಗೆ ಹಾಗೂ ಮನೆಗೂ ಪುಣ್ಯಾರ್ಚನೆ ಹಾಕಬೇಕು. ಊರವರು ಮಾಡಿದ ಫಲಾಹಾರ ಮುಗಿಸಿದ ನಂತರ ತಿಥಿ ಕಾರ್ಯಕ್ರಮದ ಬಗ್ಗೆ ಮಾತುಕತೆ ನಡೆಸುವರು.
ಸರಕು ಪದ್ಧತಿ (ತಾಯಿ/ತಂದೆ ಸತ್ತಾಗ ಕೊಟ್ಟ ಹೆಣ್ಣು ಮಕ್ಕಳು ಸರಕು ಕಳುಹಿಸುವುದು) :
ಮುಡಿ ಅಕ್ಕಿ, ಒಂದು ಕುಂಬಳಕಾಯಿ, ಬೂದಿ ಬಾಳೆಗೊನೆ, ತೆಂಗಿನಕಾಯಿ, ಅಡಿಗೆಗೆ ಬೇಕಾಗುವ ಎಲ್ಲಾ ಸಾಮಾನುಗಳನ್ನು (ಬೆಳ್ಳುಳ್ಳಿ ಮತ್ತು ಸಾಸಿವೆಯನ್ನು ಹೊರತುಪಡಿಸಿ). ಅಲ್ಲದೇ ಅಡಿಕೆ, ವೀಳ್ಯದೆಲೆ, ಸುಣ್ಣ, ಹೊಗೆಸೊಪ್ಪು, ಬಾಳೆಲೆ ಎಲ್ಲವನ್ನು ಒಂದು ಬುಟ್ಟಿಯಲ್ಲಿ ಇರಿಸಿ ಮೂಲದವರನ್ನು ಕರೆದು ಆತನಿಗೆ ತಲೆಗೆ ಎಣ್ಣೆ ಕೊಟ್ಟು, ಹೊಟ್ಟೆ ತುಂಬಾ ಊಟ ಕೊಟ್ಟು, ಖರ್ಚಿಗೆ ಹಣ ಕೊಟ್ಟು ವಾಲಗದೊಂದಿಗೆ ತವರು ಮನೆಗೆ ಕಳುಹಿಸುವರು. (ಮಗಳು ಒಂದು ತಂಬಿಗೆಯಲ್ಲಿ ಎಣ್ಣೆ ಹಿಡಿದುಕೊಂಡು ಬಿಳಿ ಸೀರೆ ಉಟ್ಟು ಸರಕಿನೊಟ್ಟಿಗೆ ತವರು ಮನೆಗೆ ತರುವುದು ಪದ್ಧತಿ.) ತವರು ಮನೆಯ ಚಪ್ಪರದಡಿಯಲ್ಲಿ ಸರಕನ್ನು ಇಡಬೇಕು. ತವರು ಮನೆಯಲ್ಲಿ ಕೂಡ ವಾಲಗ ಗರ್ನಾಲುನೊಂದಿಗೆ ಸ್ವಾಗತಿಸುವುದು ಪದ್ಧತಿ. ಸರಕನ್ನು ಹೊತ್ತುತಂದ ಮೂಲದವನಿಗೆ ಇಲ್ಲಿ ಕೂಡ ತಲೆಗೆ ಎಣ್ಣೆ ಕೊಟ್ಟು ಅರ್ಧ ಸೇರು ಅಕ್ಕಿ, ಎಲೆ, ಅಡಿಕೆ, ಖರ್ಚಿಗೆ ಹಣ ಕೊಟ್ಟು ಸತ್ಕರಿಸಿ ಕಳುಹಿಸುತ್ತಾರೆ. ಪೂರ್ವ ಪದ್ಧತಿಯಂತೆ ಊರಿನವರು ಕೂಡ ಸರಕು ಕಳುಹಿಸುವ ಕ್ರಮವಿರುತ್ತಿತ್ತು. ಇಲ್ಲಿ ಕೂಡ 5 ಸೇರು ಕುಚುಲು ಅಕ್ಕಿ, 2 ಸೇರು ಬೆಳ್ಳಿಗೆ,(ಶಕ್ತಾನುಸಾರ) 7 ತೆಂಗಿನಕಾಯಿ, ಕುಂಬಳಕಾಯಿ, ಬಾಳೆಗೊನೆ, ಬಾಳೆಲೆ, ವೀಳ್ಯದೆಲೆ, ಅಡಿಕೆ ಹಾಗೂ ಅಡುಗೆಗೆ ಬೇಕಾದ ಎಲ್ಲಾ ಸಾಮಾನುಗಳನ್ನು ಕಳುಹಿಸುವುದು ವಾಡಿಕೆ.
ಹತ್ತರ ಕ್ರಮ (ನೀರು ನೆರಳು) :
ಬಂದು ಬಳಗದವರು ಕುಟುಂಬಸ್ಥರು 10ರ ರಾತ್ರಿ ಬಂದು ಸೇರುವರು. ಕರ್ಮಕ್ಕೆ ನಿಂತವನು ಸ್ನಾನ ಮಾಡಿ ಬರಬೇಕು ಊಟವಾದ ನಂತರ ಚಪ್ಪರದಡಿಯಲ್ಲಿ ಊರುಗೌಡ ದಕ್ಷಿಣಾಭಿಮುಖವಾಗಿ ಕುಟುಂಬಸ್ಥರು ಅವರ ಎದುರಾಗಿ ಊರುಗೌಡರು, ಸೋದರದವರು, ಊರವರು ಹಾಗೂ ನೆಂಟರಿಷ್ಟರು ನಿಲ್ಲುವರು. ಈಗ ಕರ್ಮಕ್ಕೆ ನಿಂತವನು ಎಡಗೈ ನೀಡಿ ಬಲಗೈಯಿಂದ ಎಡಗೈಯನ್ನು ಮುಟ್ಟಿ 3 ಸಲ ಕೈಯನ್ನು ಆರತಿ ಎತ್ತಿದ ಹಾಗೆ ಮಾಡಿ ನೀರು ನೆರಳು ಇಡಲು ಹಾಗೂ ನಾಳೆ ನಡೆಯುವ ಶುದ್ಧ ಕಾಠ್ಯಕ್ರಮಗಳಿಗೆ ಅನುವು ಕೊಡಬೇಕು ಎಂದು ಊರವರಲ್ಲಿ ಕೇಳಿಕೊಳ್ಳಬೇಕು. ನೀರು ನೆರಳು ಇಡುವಲ್ಲಿ ಸರಕು ತಂದ ಎಲ್ಲಾ ವಸ್ತುಗಳನ್ನು ಸ್ವಲ್ಪ ಸ್ವಲ್ಪ ತಂದಿಡಬೇಕು. ಅಲ್ಲದೇ ಒಂದು ಎಳನೀರು, ಒಂದು ತಂಬಿಗೆ ನೀರು, ಎರಡು ಮಣೆ, ಕಾಲುದೀಪ, ಅರಿಶಿನ ಕೊಂಬು, ನೂಲು ಉಂಡೆ, ಮಸಿ ತುಂಡು. ಅಕ್ಕಿ ಹುಡಿ ಅಥವಾ ಬೂದಿ, 1 ಜರಡಿ ಇಷ್ಟೆಲ್ಲವನ್ನು ತಂದಿಟ್ಟುಕೊಳ್ಳಬೇಕು. ಒಂದು ಮಣೆಯಲ್ಲಿ ಕಾಲುದೀಪ ಹಚ್ಚಿಡಬೇಕು. ಇನ್ನೊಂದು ಮಣೆಯಲ್ಲಿ ನೀರು ಹಾಗೂ ಕೆತ್ತಿ ತೂತು ಮಾಡಿದ ಎಳನೀರು ಇಡಬೇಕು. ಇದಕ್ಕೆ ಮೇಲಿನಿಂದ ದಾರವನ್ನು ಇಳಿ ಬಿಟ್ಟು ಒಂದು ತುದಿಗೆ ಅರಿಶಿನ ಕೊಂಬು ಇನ್ನೊಂದು ತುದಿಗೆ ಮಸಿ ತುಂಡನ್ನು (ಎಳನೀರಿಗೆ ಅರಿಶಿನ ತುಂಡು, ತಂಬಿಗೆಗೆ ಮಸಿ ತುಂಡು) ನೀರಿನ ಸಮಾನಾಂತರ ನಿಲ್ಲುವಂತೆ ಕಟ್ಟಿ ಬಿಡಬೇಕು. ತದನಂತರ ದೀಪದ ಎದುರುಗಡೆಯಲ್ಲಿ ದೊಡ್ಡದೊಂದು ಬಾಳೆಲೆಯನ್ನು ಹಾಕಿ ಸರಕಿನ ಎಲ್ಲಾ ಸಾಮಾನುಗಳನ್ನು ಅದರ ಮೇಲೆ ಇಡುವರು. ಮನೆಯ ಮುಂಭಾಗಕ್ಕೆ ಬಂದು ಮೆಟ್ಟಿಲ ಮುಂದೆ ಮೊಣಕಾಲೂರಿ ಕುಂಬಳಕಾಯಿ ಇಟ್ಟು ಎಡಗೈಯಲ್ಲಿ ಕತ್ತಿ ಹಿಡಿದು ಸತ್ತವರ ಸಂಬಂಧ ಹೇಳಿ ಕುಂಬಳಕಾಯಿ ಕಡಿಯುತ್ತೇನೆ ಎಂದು 3 ಸಲ ಹೇಳಿ ತುಂಡು ಮಾಡಬೇಕು. ನಂತರ ಕುಂಬಳಕಾಯಿ ತುಂಡುಗಳನ್ನು ಸರಕು ಸಾಮಾನು ಬಳಸುವುದರ ಜೊತೆ ಇರಿಸಬೇಕು.
[ಪ್ರಸ್ತುತ ಹತ್ತಿರ ನೀರು ನೆರಳು ಇಡುವ ದಿನ ರಾತ್ರಿ ಕುಂಬಳಕಾಯಿ ಕಡಿಯಬಹುದು ಅಥವಾ ಮಾರನೇ ದಿನ ಕೂಡ (ಶುದ್ಧದ ದಿನ) ಕುಂಬಳಕಾಯಿ ಕಡಿಯುವುದನ್ನು ಮಾಡಬಹುದೆಂದು ಊರುಗೌಡರ ಸಭೆಯಲ್ಲಿ ಒಮ್ಮತಕ್ಕೆ ಬರಲಾಗಿದೆ.)
ಇದರ ಜೊತೆ ಒಂದು ಪಾಡ ಬಾಳೆಕಾಯಿಯನ್ನು ಬಾಳೆಲೆಯಲ್ಲಿಡುವರು. (ಇದರಲ್ಲಿ ಒಂದು ತುಂಡು ಕುಂಬಳಕಾಯಿ, ಒಂದು ಪಾಡ ಬಾಳೆಕಾಯಿಯನ್ನು, ಹನ್ನೊಂದನೆ ದಿನದ ಕ್ರಮಕ್ಕೆ ಕ್ಷೌರಿಕ, ಮಡಿವಾಳರಿಗೆ ತೆಗೆದಿಡುವರು.) ಅಕ್ಕಿ ಅಥವಾ ಬೂದಿಯನ್ನು ನೀರು ನೆರಳಿನ ಸ್ಥಳದ ಸುತ್ತ ಜರಡಿಗೆ ಹಾಕಿ ಚೆಲ್ಲಬೇಕು. (ಸತ್ತವನ ಆತ್ಮ ನೀರು ಕುಡಿಯಲು ಬಂದಿದೆ ಎಂಬ ಸಂಕೇತವನ್ನು ತಿಳಿಯುವ ಉದ್ದೇಶಕ್ಕಾಗಿ ಹಾಕುವ ಕ್ರಮ). ಎಲ್ಲರೂ ಹೊರಗೆ ಬಂದ ನಂತರ ಕರ್ಮ ಹಿಡಿದವರು ಹೊರಗೆ ಬಂದು ಮನೆಯ ಎದುರು ಭಾಗದ ಮಾಡಿನ ಅಡಿಯಲ್ಲಿ (ಸೂರಡಿ) ಒಂದು ತಂಬಿಗೆ ನೀರನ್ನು ಇಟ್ಟು ಒಂಟಿ ಕಾಲಲ್ಲಿ ನಿಂತು ತಲೆಗೆ ಎರಡು ಕೈ (ಅಂಗೈ ಮೇಲೆ) ಇಟ್ಟು ತೀರಿ ಹೋದವರ ಸಂಬಂಧ ಹೇಳುವು ನೀರು ನೆರಳಿಗೆ ಇಟ್ಟಿದ್ದೇವೆ ನೀವು ಬಂದು ನೀರು ಕುಡಿದು ಹೋಗಿ ಅಂತ ಮೂರು ಸಲ ಕರೆದು ಹೇಳಬೇಕು. (ಈ ಹೊತ್ತಿನಲ್ಲಿ ಗರ್ನಾಲು ಹೊಡೆಯುವರು). ಸತ್ತವರ ಉಳಿದ ಮಕ್ಕಳು ಕೂಡ ಇದೇ ರೀತಿ ಮಾಡಬೇಕು. ನಂತರ ಎಲ್ಲರೂ ನಿಶ್ಯಬ್ದವಾಗಿರುವುದು. ಕಾಲುದೀಪ ಹೊರತುಪಡಿಸಿ ಉಳಿದೆಲ್ಲ ಬೆಳಕುಗಳನ್ನು ಆರಿಸಬೇಕು (ಸುಮಾರು 5ರಿಂದ 10 ನಿಮಿಷದ ಸಮಯ). ನಂತರ ಒಳಗೆ ಹೊರಗೆ ಇರುವ ಎಲ್ಲಾ ಸರಕು ಸಾಮಾನುಗಳನ್ನು ಅಡುಗೆಗೆ ಉಪಯೋಗಿಸುವರೇ ಅಲ್ಲಿಂದ ಅಡುಗೆ ಕೋಣೆಗೆ ಕಳುಹಿಸುವರು. (ನೀರುನೆರಳು ಇರಿಸಿದಲ್ಲಿಟ್ಟ ಅರ್ಧ ಕುಂಬಳಕಾಯಿ ಹಾಗೂ ಒಂದು ಪಾಡ ಬಾಳೆಕಾಯಿ ಕ್ಷೌರಿಕ ಹಾಗೂ ಮಡಿವಾಳರಿಗಾಗಿ ತೆಗೆದಿರಿಸುವರು) ಊರವರು ಹಾಗೂ ನೆಂಟರಿಷ್ಟರು 11ರ ತಿಥಿಯೂಟಕ್ಕೆ ತಯಾರಿ ನಡೆಸುವರು. (ಮನೆಯವರು ಮತ್ತು ಕುಟುಂಬಸ್ಥರು ಅಡುಗೆ ಮಾಡುವುದು ನಿಷಿದ್ಧ. ಕರ್ಮಕ್ಕೆ ನಿಂತವನು ಈಗ ಫಲಾಹಾರ ಮಾಡಬೇಕು).
11ರ ದಿನದ ತಿಥಿ/ಬೊಜ್ಜ :
ಎಲ್ಲಾ ಕಾಠ್ಯಕ್ರಮಗಳು ಊರುಗೌಡರ ನೇತೃತ್ವದಲ್ಲಿ ನಡೆಯುತ್ತವೆ. ಹೇಳಿ ಕಳುಹಿಸಿದಂತೆ ಮಡಿವಾಳರು ಮತ್ತು ಕ್ಷೌರಿಕರು ನಿಗದಿಪಡಿಸಿದ ಸಮಯಕ್ಕೆ ಸರಿಯಾಗಿ ಬರುತ್ತಾರೆ. ಕುಟುಂಬಸ್ಥರೆಲ್ಲ ಬಂದ ಮೇಲೆ ಗಣಪತಿಗೆ ಸ್ವಸ್ತಿಕ ಇಟ್ಟು ಕ್ಷೌರಿಕರು ಕ್ಷೌರ ಮಾಡಲು ಆರಂಭಿಸುತ್ತಾರೆ. ಕುಟುಂಬಸ್ಥರು ಹೆಣ್ಣು ತೆಗೆದುಕೊಂಡು ಹೋದ ಅಳಿಯಂದಿರು ಹಾಗೂ ಸೋದರ ಅಳಿಯಂದಿರು ಇವರೆಲ್ಲ ಮೀಸೆ ಸಹಿತ ಮುಖ ಕ್ಷೌರ ಮಾಡಿಸಿಕೊಳ್ಳುತ್ತಾರೆ. ಇವರೆಲ್ಲರ ಕ್ಷೌರ ಆದ ನಂತರ ಮನೆಯ ಎದುರು ಮೆಟ್ಟಿಲ ಹತ್ತಿರ ಕ್ಷೌರಿಕನು ಬಂದು ಮಣೆಯ ಮೇಲೆ ಕಾಲುದೀಪ ಹಚ್ಚಿ ಬೆಂಡು ಕುಕ್ಕೆಯಲ್ಲಿ ಒಂದು ಸೇರು ಕುಚ್ಚಲು ಅಕ್ಕಿ, ಒಂದು ತೆಂಗಿನಕಾಯಿ, 5 ವೀಳ್ಯದೆಲೆ, 1 ಅಡಿಕೆ, 1 ಪಾವಲಿ ಮತ್ತು ಒಂದು ತಂಬಿಗೆ ನೀರು ಇಡುತ್ತಾನೆ. ದೀಪ ದಕ್ಷಿಣಾಭಿಮುಖವಾಗಿ ಹಚ್ಚಿಡಬೇಕು. ಕರ್ಮಕ್ಕೆ ನಿಂತವರು ಮತ್ತು ಮನೆಯವರು ದೀಪಕ್ಕೆ ಎದುರು ನಿಲ್ಲುತ್ತಾರೆ. ಅವರೆದುರಾಗಿ ಊರುಗೌಡರು ಮತ್ತು ಊರವರು ಹಾಗೂ ಕ್ಷೌರಿಕ ನಿಲ್ಲುತ್ತಾರೆ. ಈ ಮೊದಲೇ ಕತ್ತಿ, ಕೊಡಪಾನ ಮತ್ತು ಹಾರೆ ತಂದಿಡಬೇಕು. ಕರ್ಮಕ್ಕೆ ನಿಂತವನು ಎಡಗೈ ಮುಂದೆ ಮಾಡಿ ಬಲಗೈ ಮುಟ್ಟಿಕೊಂಡು ಅಪ್ರದಕ್ಷಿಣೆಯಾಗಿ ದೀಪಕ್ಕೆ ಆರತಿ ಎತ್ತಿ ದೂಪೆ ಕೆಲಸ ಹಾಗೂ ಪಾಳಿ ತೆಗೆಯಲು ಊರವರೊಟ್ಟಿಗೆ ಅನುವು ಕೇಳುವನು. ನಂತರ ದೀಪದ ಎದುರು ಕುಂಠಿಯನ್ನು ನೆಲದಲ್ಲಿ ಹಾಕಿ ಅದರ ಮೇಲೆ ಮೊಣಕಾಲೂರಿ (ಮಂಡಿಯೂರಿ) ಕುಳಿತುಕೊಳ್ಳುವನು. ಕ್ಷೌರಿಕ ಕೂಡ ಪೌಳಿ ತೆಗೆಯಲು ಊರವರೊಟ್ಟಿಗೆ ಅನುವು (ಒಪ್ಪಿಗೆ) ಕೇಳುತ್ತಾನೆ. ಒಪ್ಪಿಗೆ ಪಡೆದ ನಂತರ ಶಾಸ್ತ್ರಕ್ಕಾಗಿ ಸ್ವಲ್ಪ ತಲೆಕೂದಲನ್ನು ತುದಿ ಬಾಳೆಲೆ ಇಟ್ಟು ಅದಕ್ಕೆ ಬೀಳುವಂತೆ ತೆಗೆಯುತ್ತಾನೆ. ನಂತರ ಅದನ್ನು ಮುದ್ದೆ ಮಾಡಿ ಕೂದಲು ತೆಗೆಯುವ ಸ್ಥಳಕ್ಕೆ ಕೊಂಡು ಹೋಗುತ್ತಾನೆ. (ಬಾಳೆಲೆಯನ್ನು ನೀರಲ್ಲಿ ಬಿಡಬೇಕು). ಪೂರ್ತಿ ತಲೆಕೂದಲು ಮತ್ತು ಗಡ್ಡ-ಮೀಸೆಗಳನ್ನು ತೆಗೆಯುತ್ತಾನೆ. ಈ ಮೊದಲೇ ಊರುಗೌಡರ ಸಮೇತ ಕುಟುಂಬಸ್ಥರು ಧೂಪೆ ಕೆಲಸಕ್ಕೆ ಹೋಗಿರುತ್ತಾರೆ. ಕರ್ಮಕ್ಕೆ ನಿಂತವನು ಕ್ಷೌರ ಆದ ತಕ್ಷಣ ಒಂದು ಕೊಡ ನೀರನ್ನು ತಲೆಗೆ ಹೊಯ್ದುಕೊಂಡು ಇನ್ನೊಂದು ಕೊಡ ನೀರನ್ನು ತೆಗೆದುಕೊಂಡು ಧೂಪೆ ಕೆಲಸಕ್ಕೆ ಹೋಗಬೇಕು. ಮೂರರ ಶುದ್ಧದಂದು ದೂಪೆ ಸುತ್ತ ಕುತ್ತಿದ ಸರಳಿ ಕಣೆಗಳನ್ನು ತೆರವುಗೊಳಿಸಬೇಕು. ನಂತರ ಸರಳಿ ಕಣೆ ಅಟ್ಟಳಿಕೆ ಹಾಕಬೇಕು. ಅಟ್ಟಳಿಗೆಗೆ ಹಾಕಿದ ತೋಳುಗಳ ಮೇಲ್ಬಾಗದ ಅಡ್ಡಗಳು ಪೂರ್ವ-ಪಶ್ಚಿಮವಾಗಿರಬೇಕು. ಊರುಗೌಡರು ಹಾಗೂ ಸೋದರದವರು ಮೊದಲು ಸರಳಿಕಣೆ ಕುತ್ತಬೇಕು. ಅನುಕೂಲಸ್ಥರಾದರೆ ಜಾಲಗೂಡು ಅಥವಾ ಗುರ್ಜಿ ಮಾಡುತ್ತಾರೆ. (ಜಾಲಗೂಡು ವಿವರಣೆ ಮುಂದೆ ನೀಡಲಾಗಿದೆ). ಮೇಲೆ ಅಲಂಕಾರದ ಚಪ್ಪರ ಹಾಕಬೇಕು. ಮಾವಿನ ಸೊಪ್ಪು ತಳಿರುತೋರಣ, ಎರಡು ಗೊನೆ ಹಾಕಿದ ಬೂದಿಯ ಅಥವಾ ಗಾಳಿ ಬಾಳೆ ಗಿಡವನ್ನು ಎದುರಿಗೆ ಕಟ್ಟಬೇಕು. ಚಪ್ಪರದ ಸುತ್ತಲೂ ಬಿದಿರಿನ ತಟ್ಟೆ ಕಟ್ಟುವುದು, ತುದಿ (ಕೊಡಿ) ಬಿದಿರಿನ ಕೆಳಭಾಗವನ್ನು 3 ಸೀಳಾಗಿ ಮಾಡಿ ಧೂಪೆಗೆ ಕುತ್ತಬೇಕು. ಅದರ ಮೇಲೆ ತೆಂಗಿನ ಹಿಂಗಾರವನ್ನು ಅರಳಿಸಿಡಬೇಕು. ಧೂಪೆ ಕೆಲಸ ಮುಗಿದ ಮೇಲೆ ಪ್ರತಿಯೊಬ್ಬರೂ ಸ್ನಾನ ಮಾಡಬೇಕು. ಊರಗೌಡರು ಧೂಪೆ ಕೆಲಸಕ್ಕೆ ಹೋಗುವಾಗ 3ರ ಶುದ್ಧದ ದಿನ ಇಟ್ಟ ಕುಂಠಿಯನ್ನು ಮಾಡಿನಿಂದ ತೆಗೆದು ಕೈಯಲ್ಲಿ ಹಿಡಿದುಕೊಂಡು ಇರುತ್ತಾರೆ. ಸ್ನಾನ ಮಾಡಿದ ನಂತರ ಅದನ್ನು ನೀರಿನಲ್ಲಿ ಬಿಡಬೇಕು. ಪ್ರತಿಯೊಬ್ಬರೂ ಸ್ನಾನವಾದ ನಂತರ ಅಂಗಳಕ್ಕೆ ಬರುವಲ್ಲಿ ಅಂಗಳದ ಬದಿಯಲ್ಲಿ 2 ಮಣ್ಣಿನ ಮಡಿಕೆಯಲ್ಲಿ ನೀರು ತುಂಬಿಸಿ ಬೈಹುಲ್ಲಿನ ಸಿಂಬೆಯ ಮೇಲೆ ಇಟ್ಟಿರುತ್ತಾರೆ. ಧೂಪೆ ಕೆಲಸಕ್ಕೆ ಹೋದ ಪ್ರತಿಯೊಬ್ಬರೂ ಮಡಕೆಯಲ್ಲಿಟ್ಟ ನೀರನ್ನು ಎಡಕೈಯಿಂದ 3 ಸಲ ತಲೆಗೆ ಚಿಮುಕಿಸಿಕೊಳ್ಳಬೇಕು. (ಮಾವಿನ ಸೊಪ್ಪನಿಟ್ಟ ಮಡಕೆಯಲ್ಲಿದ್ದ ನೀರನ್ನು ಊರವರು ಹಾಗು ನೆಂಟರು, ಹಲಸಿನ ಸೊಪ್ಪನ್ನಿಟ್ಟ ಮಡಕೆಯಲ್ಲಿದ್ದ ನೀರನ್ನು ಕುಟುಂಬಸ್ಥರು ಚಿಮುಕಿಸಿಕೊಳ್ಳುವರು.) ಇದಾದ ನಂತರ ಮೊದಲೇ ತಯಾರಿಸಿದ ಅನ್ನದ 3 ಮುದ್ದೆಗಳಲ್ಲಿ ಒಂದರಲ್ಲಿ ಅರಿಶಿನ ಹುಡಿ ಮಿಶ್ರಿತ, ಇನ್ನೊಂದರಲ್ಲಿ ಮಸಿ ಹುಡಿ ಮಿಶ್ರಿತವಾಗಿರಬೇಕು.
